IT was de rode draad in mijn gesprekken deze week. Niet zozeer over de IT die er al is, maar vooral het denken over IT die er nog niet is. Eén aspect staat voor mij als een paal boven water: er gaat iets fundamenteels veranderen en niemand weet nog wat. Ontwikkelingen gaan immers met kwantumsprongen terwijl ons denken vooral bestaat uit associaties en innovaties.
Enerzijds kunnen we het scenario wel doorrekenen. Waar mechanisering vooral gericht was op de overname van fysieke arbeid, zijn we via automatisering, digitalisering en robotisering nu in de fase dat AI (artificial intelligence) steeds meer mentale arbeid zal overnemen. Waar innovatie vooral gericht is op meer van hetzelfde maar dan beter, zullen we steeds vaker te maken krijgen met iets totaal anders. Sneller dan we nu nog denken kan het gebeurd zijn dat een of andere vinding ervoor gezorgd heeft dat we vrijwel niet meer hoeven te denken. Alle informatie is real time beschikbaar, big data bestaat al en het is een kwestie van tijd voor een algoritme wordt gevonden en AI zowel strategie, planning en uitvoering voor z’n rekening neemt. Zowel in bedrijven, al bestaan die dan ook niet meer zoals we die nu kennen, als in de dagelijkse routine in je privéleven.
Health-apps zorgen voor 24/7 monitoring van je vitale functies en laten je weten wanneer je wat moet eten en wanneer je het lijf moet bewegen. Voedingssupplementen worden automatisch besteld en geleverd en via blockchain wordt alles keurig bijgehouden. Geen bank, geen accountant, geen apotheker, geen arts, geen… meer nodig. Nieuwe badkamer? Zelf ontwerpen, je 3D-printer aanzetten en het in elkaar zetten is net zo eenvoudig als een boekenkast van IKEA. En zo kunnen we nog even doorfantaseren en kan het sneller realiteit zijn dan we nu nog voor mogelijk houden.
Maar… wat gaan wij dan doen? De mechanisering en automatisering zorgde voor een verschuiving van arbeid naar de dienstensector. Waar zit dan de ruimte als de dienstensector vrijwel geheel geregeld wordt door een paar slimme robots? Het effect van de mechanisering heeft – ironisch genoeg – al laten zien dat we niet meer tijd voor onszelf hebben. Sterker nog, de generatie 20-ers van nu zijn meer gehaast dan de 20-er van dertig jaar geleden. Haast om de wereld te zien, haast om ervaringen op te doen, haast om over zichzelf te leren, haast om te weten wat ze in dit leven willen doen, haast, haast, haast… En dan nog inderhaast vergeten dat haast ook de betekenis heeft van ‘net niet’. Waar innovatie zou moeten leiden tot meer gemak, comfort en rust blijkt het juist meer beweging en onrust te veroorzaken.
Maar… wat gaan wij dan doen? Kan hier – analoog aan de ontwikkelingen in de IT zelf – ook gesteld worden dat innovatie (van goed naar beter) een kwantumsprong gaat maken naar anders? Machines kunnen zowel onze fysieke en mentale arbeid overnemen. Maar die zijn beide gericht op overleven en buitenwereld. Mensen hebben een fysieke intelligentie (bewegen), een mentale intelligentie (logos) en een emotionele intelligentie (verbinden). Als de richting is dat doen en denken kan (en zal) worden overgenomen door ‘de techniek’, impliceert dat dan meer aandacht voor onze emotionele ontwikkeling?
Ik hoop van wel. Het is immers dramatisch gesteld met onze emotionele ontwikkeling. Het aantal mensen dat aan emotionele incontinentie lijdt, zie ik alleen maar toenemen. Let bijvoorbeeld eens op uitspraken als: ‘ik ben boos (of verdrietig of wat dan ook) en dat is jouw schuld’; waardoor deze mensen feitelijk aangeven dat hun emotionele staat door anderen wordt bepaald. Hoewel zij hier wel een verband leggen tussen wat een ander doet en hoe zij zich daardoor voelen, is een beschuldiging niet hetzelfde als een verbinding. Verbinding gaat enerzijds over de verbinding in jezelf tussen denken, handelen en beleving; anderzijds over de verbinding met de wereld om je heen. Waar onze opvoeding erop is gericht om alles buiten de begrenzing van ons lichaam als ‘niet-ik’ te benoemen en er vanuit een ego-beleving een afscheiding is, gaat verbinding juist over het weer weghalen van die afscheiding. We zijn nooit niet verbonden geweest, we zijn het alleen maar vergeten doordat we werden afgeleid door onze zintuiglijke impressies.
Het mooie is dat de ontwikkeling van je emotionele intelligentie niet afhankelijk is van een technische vondst. Dat hier de fase van innovatie kan worden overgeslagen en het direct al anders kan. Wat er in de wereld ook gaat veranderen, het zijn veranderingen in de buitenwereld. De mogelijkheid om je binnenwereld te veranderen is er vandaag al. Je voorbereiden op de toekomst betekent werk aan je binnenwereld. Begin eens met verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gevoel. Gevoel zit immers in jou en niet in de omstandigheden die dat gevoel oproepen. Ga je gevoel eens onderzoeken in plaats van je er door mee te laten slepen en er uiting aan te geven. Begin eens met “do not react”. Reacties zijn immers automatisch, niet creatief, en dat kun je aan machines overlaten…
(reageren op dit blog mag natuurlijk wel… 🙂
