Gestrest? Blij? Gefrustreerd? Tevreden? Opgewonden? Nieuwsgierig? Je leven is een aaneenschakeling van emoties. Hoe jij je voelt, hoe jij je leven ervaart, wordt bepaald door emoties. Wat we doen is veel minder belangrijk dan hoe we ons daarbij voelen. De persoonlijke waarde van wat je presteert wordt bepaald door het gevoel dat je daar zelf over hebt. Hoewel emoties dus wezenlijk ons leven bepalen, kun je ze maar lastig kiezen of beïnvloeden. Als je onzeker bent of gestrest, geërgerd, gefrustreerd, teleurgesteld of wat dan ook bent, dan ben je dat op dat moment. Ook als je dat niet zou willen zijn.
Emoties bepalen dan wel hoe we ons leven ervaren, maar we hebben er doorgaans geen grip op. En dat is, op z’n zachts gezegd, niet zo fijn. Vooral niet nu het steeds breder bekend wordt dat mensen met een hoge emotionele intelligentie ‘levensgelukkiger’ zijn. De vraag komt dan op of er rek zit in je emotionele intelligentie. (Het antwoord hierop is overigens een volmondig ja, en het is zelfs gemakkelijker te leren dan veelal nog wordt gedacht.)
Als je beter de regie wilt voeren over je emoties, wat eigenlijk neerkomt op meer regie te voeren over je leven, is er een belangrijk ‘weetje’ over emoties: je emoties zijn vele malen sneller dan je gedachten. Te vaak wordt nog gedacht dat onze gedachten bepalen hoe we ons voelen, maar dat is echt maar bedacht. De emotie is er eerst en pas nadat we ons hiervan bewust zijn, geven we een betekenis aan dat gevoel. Dan noemen we het tevredenheid, ergernis of wat dan ook. Ga nu maar eens voor jezelf na hoe je je voelt. Je zult dan eerst je gevoel moeten onderzoeken en herkennen, voordat je het kunt benoemen. Het gevoel was er echter al voordat je het kon onderzoeken…
Dit heeft te maken met het gegeven dat vrijwel al onze dagelijkse emoties worden ‘geproduceerd’ door onze instinctfunctie. Wat wordt aangestuurd door onze instinctfunctie is vele malen sneller dan onze gedachten. Je kunt dit eenvoudig zelf verifiëren met een kniereflex of spontaan wegduiken voor werkelijk gevaar. Zolang emoties ervoor zorgen dat we onze omgeving overleven, is dat vertrouwenwekkend en functioneel. Op het moment dat diezelfde emoties gaan bepalen wat we met ons leven willen, is dat storend en disfunctioneel. Dan noemen we ze negatieve emoties. Er vanuit gaande dat je dagelijkse bezigheden niet daadwerkelijk levensbedreigend zijn, zou er dan ook geen ruimte moeten zijn voor negatieve emoties.
De meest voorkomende reactie op een ongewenst, disfunctioneel of negatief gevoel is ‘niet willen dat dat gevoel er is’. Vaak gevolgd door een poging om de bron van onze ergernis te veranderen of te ontlopen. Als dat kan, is dat natuurlijk prima. Veel vaker hebben we geen invloed op de bron of oorzaak van onze negatieve emoties. Het weer, de verloren voetbalwedstrijd van je favoriete club, de drukte tijdens de spits of het gedrag van anderen. Veel is ‘gewoon’ wat het is en daar heb je een gevoel bij. Voor jou is dat de realiteit van dat moment.
De crux zit in ‘de realiteit van dat moment’. Als je je dag terugfilmt, zul je zien dat het een aaneenschakeling is van gebeurtenissen en belevingen. Belevingen die de hele dag door veranderden. Jouw beleving van al die momenten, zijn jouw momenten van waarheid, zo voelde je je immers. Alleen, dat gevoel veranderde daarna weer en daarna weer en daarna alweer, de hele dag door. Wat het was waardoor je stemming veranderde, kun je niet weten omdat de emotie veel sneller is dan je gedachte. Analyseren is dan ook zinloos. Wat je wel kunt doen is om een gevoel te laten voor wat het is, een gevoel dat vanzelf weer ruimte maakt voor een ander gevoel.
Stel dat je in een restaurant komt en volkomen, maar dan ook helemaal genegeerd wordt. Je krijgt geen tafel, je kunt niets bestellen en iedereen loopt je straal voorbij, alsof je niet bestaat. Hoe lang blijf je dan? Ongewenste gevoelens kun je beschouwen als ongenode gasten op jouw feest: ze zijn er wel even maar als je ze geen aandacht geeft, gaan ze vanzelf weer weg.
